Inventario e valoración do material moble atopado

O conxunto de materiais mobles recuperados foi numeroso e variado, tal como era de esperar nun contexto arqueolóxico de índole habitacional e cun volume de escavación desta envergadura.
A nivel cuantitativo, abonde con dicir que o número total de cerámicas atopadas foi nada menos que de 6239 fragmentos. Este universo de recipientes cerámicos constitúe lóxicamente o grupo maioritario, excluíndo, claro está, o inxente conxunto de cerámica de construcción (tégulas, ímbrices e ladrillos), grupo do que foron analizadas e rexistradas un total de 1148 pezas. Os achados de materiais doutro tipo foron menores pero sobradamente significativos: 244 fragmentos de recipientes ou pezas vítreas e 185 vestixios de escorias ou pezas metálicas (entre elas 22 moedas, 5 obxectos broncíneos e 8 cravos férricos). A esto habería que engadir algunhas pezas líticas (esencialmente elementos de construcción) e, especialmente, un bó conxunto de restos orgánicos, esencialmente de alimentación: 270 anacos de osos de animais, 42 de cunchas marítimas, numerosos carbóns de madeira e algún vestixio paleobotánico (pepitas e sementes).
Tamén apareceron abondosos materiais contemporáneos (cerámica, vidro, plástico, metais e restos orgánicos) asociados á ocupación da finca polos Mirambell ó longo do s. XX. Destes materiais foi gardada e rexistrada unha mostra suficientemente significativa.
A distribución dos materiais antigos polo conxunto do xacemento responde lóxicamente ó tipo e entidade das zonas descubertas na escavación (recheos, niveis de ocupación ou derrubes; interiores ou exteriores, etc.) e tamén ó seu nivel de conservación (desde total arrasamento ata razonable preservación). En xeral, destacan dúas áreas de concentración de materiais: as estancias M, O e S –especialmente nos pavimentos/niveis de ocupación do interior da estancia, relativamente ben conservados, e, en menor medida, nos niveis de derrube/destrucción que se extenden polo exterior sur– e o conxunto do pórtico, neste caso normalmente en niveis de deposición secundaria dada a intensa alteración da zona por mor das remocións Mirambell. Os materiais son moito menos numerosos no interior das estancias N, Ñ e Q –feito doadamente comprensible tendo en conta o seu case total arrasamento– e mais no patio E, zona claramente exterior e tamén afectada polas escavacións Mirambell. Os exteriores leste e banda oriental do exterior sur, xunto coas áreas escavadas ó oeste da villa, foron os sectores de menor presencia de materiais, nalgúns casos prácticamente inexistentes.
Actualmente se está procedendo á catalogación e estudio detallado destes materiais, razón pola cal agora soamente podemos achegar unha valoración xeral preliminar, destacando aqueles máis salientables ou significativos.
Respecto á cerámica de construcción, xa dixemos que durante a escavación se procedéu á análise e rexistro informático de tódolos fragmentos aparecidos. Os datos cuantitativos e cualitativos tomados en cadansúa peza (pasta, forma e tamaño, entalles e rebordes, marcas e dixitacións, etc.) permitirán en breve unha adecuada catalogación, co establecemento de tipos e grupos productivos precisos. De momento, destacaremos que foi definido un novo tipo de ladrillo ou plaqueta cerámica rectangular e que, no que atinxe ás tégulas, foron identificadas pegadas animais (cánidos, felinos e ovicápridos) e varias dixitacións alfabetiformes repetidas, susceptibles de determinar ós operarios que as fabricaron.
Nos materiais líticos de construcción compre suliñar dous linteis de porta e un fragmento de canalización, aparecidos respectivamente en E9, D11 e E6 formando parte de niveis de derrube/destrucción. Tendo en conta a proximidade e a coincidencia en medidas, o primeiro lintel citado probablemente pertencéu á porta de acceso ás termas. A canalización poñémola en relación coa bañeira termal de K1, posiblemente o seu desaugue. Tamén hai que destacar o achado de un par de depósitos concentrados de teselas de mosaico. Apareceron no nivel de destrucción das estancias M e O asociados a pedras calcáreas, material de base para a fabricación das teselas de cor branca e amarela.
No universo cerámico, lóxicamente a meirande parte das pezas pertencen a vasillas de cerámica común e producción local, normalmente de cociña e, en menor medida, tamén de mesa. As formas, pastas e acabados son as comúns no ámbito galaicorromano tardío: olas e cuncas de cerámica negra, ocre e gris, pratos de engobe vermello, ou xerras de perfil globular, entre elas un exemplar prácticamente completo composto por mais de 51 fragmentos. Outra peza especialmente salientable é un probable morteiro con impermebealización vidrada no seu interior. As decoracións son escasas, constatándose a presencia de retículas brunidas, cordóns aplicados, liñas incisas e motivos impresos (palmetas), estas últimas seguramente unha imitación rexional das coñecidas cerámicas estampilladas paleocristianas.
A proporción de cerámicas importadas, tanto sexan recipientes de transporte marítimo como vaixela fina de mesa, é bastante limitada (ó redor de 100 fragmentos), pero sen embargo resulta altamente significativa pola homoxeneidade e boa representación de grupos productivos moi determinados e concretos. As ánforas, por exemplo, son todas lusitanas tardías, de contidos esencialmente salazoneiros. Do mesmo xeito, prácticamente toda a vaixela fina de mesa é terra sigillata norteafricana tardía (47 fragmentos), especialmente do grupo productivo coñecido como clara D, fronte a unha presencia case testemuñal (4 fragmentos) de terra sigillata hispánica tardía. A colección de TSA inclúe pezas ben conservadas, co perfil completo ou case completo, e catro fragmentos presentan decoración, ben sexa aplicada polo interior do borde (dous peixes e un león) ou ben impresa (palmetas) no fondo do recipiente. Estas pezas con decoración aplicada son especialmente selectas e exclusivas, moi pouco comúns no ámbito do noroeste peninsular romano.
Mención á parte merece un tipo moi singular de cerámica, xa coñecido por pezas procedentes da colección Mirambell e as escavacións do 92-94, caracterizada por unha pasta branca moi depurada sobre a que se pintan en vermello motivos animais, concretamente un paspallás. A presente escavación atopóu 6 novos fragmentos desta cerámica, descubríndose que a decoración pintada é bastante mais complexa do que se creía, con liñas e retículas xeométricas que enmarcan abigarradas esceas polícromas con motivos vexetais, animais (paspallás) e mitolóxicos (un centauro). Tódolos fragmentos apareceron na mesma zona (sector oeste do pórtico) e pertencen a unha mesma vasilla de gran tamaño, probablemente unha crátera ou similar de tipo ornamental colocada á entrada da villa. Se trata ó parecer dunha peza única, sen paralelos coñecidos, probablemente importada aínda que ignoremos polo de agora o lugar de fabricación e procedencia.
Respecto ós vidros, a maioría pertencen a recipientes de mesa tipo taza, cunca ou botella. As decoracións son escasas, a excepción de asas molduradas e outros motivos indeterminados en altorelevo. Tamén se recuperaron 3 pequenas contas de colar feitas en pasta vítrea.
Os obxectos broncíneos ou férricos están moi degradados e permanecen sen identificar. Non obstante, son relativamente abundantes as escorias de ambos metais, indicativas da existencia de traballos de forxa e metalurxia na propia villa. Mención especial merece o importante conxunto de numerario atopado. Tódalas moedas semellan ser pequenos bronces baixoimperiais, tal como confirman os tres numismas mellor conservados e directamente lexibles, dous de Constantino e o terceiro de Constantino II.
Por último, respecto á importante colección de restos macrofaunísticos, se identifican nunha análise moi superficial osos de bóvidos e de aves. Fronte a esta relativa abundancia de animais terrestres sorprende a escasa representación de restos malacolóxicos mariños, a maioría bivalvos. Dúas cunchas presentan perforacións circulares e foron utilizadas como colgantes. Entre os escasos restos macrobotánicos atopados foi identificada unha landra.